Κεφάλαιο 4

Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 28 4 ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 4.1 Στόχος και σκοπιμότητα 4.1.1 Στόχος & σκοπιμότητα πραγματοποίησης του εξεταζόμενου έργου Η αποχέτευση και η επεξεργασία των αστικών λυμάτων στις πόλεις και οικισμούς αποτελούν βασικά έργα υποδομής, πολιτισμού και υγιεινής και περιβαλλοντικής προστασίας. Αυτό άλλωστε επιτάσσει το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο έχει υιοθετηθεί διαχρονικά από την ελληνική πολιτεία με σχετικές διατάξεις και ρυθμίσεις, διαμορφώνοντας το σημερινό περιβαλλοντικό κεκτημένο. Η περιοχή μελέτης συγκεντρώνει ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού του Νομού Αττικής, που επιμερίζεται μεταξύ μόνιμων και εποχιακών κατοίκων, με ποσόστωση, η οποία μεταβάλλεται με την πάροδο των ετών υπέρ των μόνιμων κατοίκων, καθώς τα νέα συγκοινωνιακά έργα έχουν μειώσει σημαντικά τις αποστάσεις από το κέντρο και έχουν οδηγήσει τους πολίτες στην επιλογή της αποκέντρωσης. Ωστόσο, ένα διαχρονικό πρόβλημα που επιτείνεται σχετίζεται με την υφιστάμενη πρακτική διαχείρισης των αστικών λυμάτων της περιοχής, που περιορίζεται στην αποχέτευση σε βόθρους, επί το πλείστον απορροφητικούς και σε μικρό ποσοστό στεγανούς, αμφίβολης ωστόσο στεγανότητας. Τα βοθρολύματα μεταφέρονται με εκατοντάδες βυτιοφόρα καθημερινά προς το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Μεταμόρφωσης, ενώ οι υπερχειλίσεις από τους βόθρους δημιουργούν μία ιδιαίτερα δυσάρεστη έως απαράδεκτη κατάσταση από πλευράς προστασίας περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας. Η χρόνια αυτή πρακτική έχει οδηγήσει σε επιβάρυνση των υπόγειων και επιφανειακών υδατικών συστημάτων της περιοχής, με σαφή την ταπείνωση της ποιοτικής στάθμης των υδάτων σε επίπεδα που να μην είναι σε μεγάλο βαθμό αξιοποιήσιμα. Πέραν της σημαντικής περιβαλλοντικής αυτής υποβάθμισης, επισημαίνεται η οικονομική επιβάρυνση των κατοίκων με τα λειτουργικά έξοδα συχνής εκκένωσης των βόθρων (εκτιμώμενο κόστος της τάξης των 100 ‐250 ευρώ/κάτοικο/έτος, ενώ κατά περιπτώσεις έχουν αναφερθεί και 2πλάσια έως 3πλάισα κόστη). Το 1989 διαμορφώθηκε ο βασικός σχεδιασμός της υποδομής αποχέτευσης των περιοχών εκτός του λεκανοπεδίου Αττικής (υπόλοιπο Αττικής) λαμβάνοντας υπ’ όψη την μελλοντική οικιστική ανάπτυξη της περιοχής, η οποία παρουσίαζε μια αξιόλογη δυναμική. Ο σχεδιασμός αυτός, που αποτέλεσε και το στρατηγικό πλαίσιο των απαιτούμενων έργων και υποδομών, προέβλεπε επιμέρους εγκαταστάσεις ανά λεκάνη απορροής βάση των αρχών της τοπικής αντιμετώπισης και οργάνωσης των περιβαλλοντικών υποδομών και της καλύτερης τεχνικοοικονομικής αντιμετώπισης (διαχείριση με βαρύτητα, κεντροβαρική χωροθέτηση, συνολική αντιμετώπιση επιπτώσεων) (βλ. παρ. 4.2). Ωστόσο, τα προβλεπόμενα στις μελέτες έργα δεν έχουν έως σήμερα υλοποιηθεί στο σύνολό τους με αποτέλεσμα να παραμένει και να επιδεινώνεται καθημερινά η υφιστάμενη κατάσταση. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 29 Η Οδηγία 91/271/EOK για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την Οδηγία 98/15/ΕΕ, ορίζει την ελάχιστη αναγκαία τεχνική υποδομή σε δίκτυα αποχέτευσης και εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, που πρέπει να διαθέτουν οι πόλεις και οι οικισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανάλογα με το μέγεθός τους όπως αυτό καθορίζεται από τον ισοδύναμο πληθυσμό και τον αποδέκτη των επεξεργασμένων λυμάτων, διακρίνοντας τους υδάτινους αποδέκτες στους οποίους καταλήγουν τα αστικά λύματα σε τρεις κατηγορίες: σε κανονικούς, ευαίσθητους και λιγότερο ευαίσθητους. Η Οδηγία καθορίζει τα ανώτατα επιτρεπτά όρια των ποιοτικών χαρακτηριστικών των επεξεργασμένων λυμάτων, που πρέπει να επιτυγχάνονται στις εκροές των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και προβλέποντας παράλληλα συγκεκριμένα χρονικά όρια μέσα στα οποία οι οικισμοί, που εμπίπτουν στις διατάξεις της, οφείλουν να ολοκληρώσουν την απαιτούμενη σε κάθε περίπτωση τεχνική υποδομή συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης των αστικών τους λυμάτων. Οι διατάξεις που ορίζουν την απαιτούμενη υποδομή, με βάση τα ανωτέρω κριτήρια (ισοδύναμο πληθυσμό και κατηγορία αποδέκτη), ορίζουν ταυτόχρονα και τις χρονικές προθεσμίες μέσα στις οποίες πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το σύνολο των αναγκαίων και θεσμικά απαιτούμενων τεχνικών έργων. Σε κάθε περίπτωση, οι καταληκτικές ημερομηνίες της Οδηγίας 91/271/EOK ήταν τρεις: τα τέλη των ετών 1998, 2000 και 2005. Στο πέρας του χρονικού ορίζοντα εφαρμογής της Οδηγίας όλοι οι οικισμοί με ισοδύναμο πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 θα έπρεπε να διαθέτουν αποχετευτικό δίκτυο και εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων το αργότερο μέχρι το τέλος του έτους 2005. Στην Ελλάδα η εν λόγω οδηγία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με την Κ.Υ.Α. 5673/400/1997 (Φ.Ε.Κ. 192Β/14‐3‐1997) με τίτλο ''Μέτρα και Όροι για την επεξεργασία των Αστικών Λυμάτων'' με πρώτη συμπλήρωση, σε σχέση με τον καθορισμό των ευαίσθητων αποδεκτών, το 1999 (Κ.Υ.Α. 19661/1982/1999 (Φ.Ε.Κ. 1811Β/29‐9‐1999) και πιο πρόσφατη το 2002 (Κ.Υ.Α. 48392/939/3‐2‐2002 (Φ.Ε.Κ. 405Β/3‐4‐2002). Με βάση τα αναφερόμενα στα άρθρο 3 και 4 της Οδηγίας 91/271/EOK και των άρθρων 4 και 7 της Κ.Υ.Α. 5673/400/1997, «Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε τα αστικά λύματα που διοχετεύονται σε αποχετευτικά δίκτυα να υποβάλλονται, πριν από την απόρριψή τους, σε δευτεροβάθμια ή σε ισοδύναμη επεξεργασία, ως εξής: ‐ το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2000, για όλες τις απορρίψεις λυμάτων από οικισμούς με Μ.Ι.Π. άνω των 15000, ‐ το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2005, για όλες τις απορρίψεις λυμάτων από οικισμούς με Μ.Ι.Π. μεταξύ 10000 και 15000, Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 30 ‐ το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2005, για τα λύματα που αποβάλλονται σε γλυκά ύδατα και σε εκβολές ποταμών, από οικισμούς με Μ.Ι.Π. μεταξύ 2000 και 10000.» Οι συγκεκριμένες δεσμεύσεις, διακρίνονται με βάση την ελληνική ονοματολογία σε «έργα προτεραιότητας Α, Β και Γ», αντίστοιχα. Το προτεινόμενο έργο αφορά στην υλοποίηση των τεχνικών υποδομών συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων για τους οικισμούς των Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδας, που εμπίπτουν σαφώς στις διατάξεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ και για τις οποίες η προθεσμίες κατασκευής των έργων υποδομής έχει παρέλθει προ πολλού. ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 91/271/ΕΟΚ ΠΙΚΕΡΜΙΟΥ Γ 31.12.2005 ΡΑΦΗΝΑΣ Β 31.12.2000 ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ Β 31.12.2000 ΣΠΑΤΩΝ Γ 31.12.2005 Συμπληρωματικά των ανωτέρω, η ολοκλήρωση των έργων υποδομής δικτύων αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων σε οικισμούς προτεραιότητας Β και Γ, που εμπίπτουν στις διατάξεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ αποτελούν επιτακτική υποχρέωση, που επισημαίνεται και στο Πρόγραμμα Μέτρων του εγκεκριμένου Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06) (Απόφαση Εθνικής Επιτροπής Υδάτων οικ.391 (Β'1004)/24.04.2013 "Έγκριση των Σ.Δ. των ΛΑΠ των Υ.Δ. Αττικής, Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, Βόρειας Πελοποννήσου, Ανατολικής Πελοποννήσου και Δυτικής Πελοποννήσου"). Στο πλαίσιο εκπόνησης του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής και σε εφαρμογή των διατάξεων της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, πραγματοποιήθηκε και η ταξινόμηση των υδατικών συστημάτων (επιφανειακών και υπόγειων) της περιοχής μελέτης, σύμφωνα με την οποία η οικολογική κατάσταση των αναγνωρισμένων επιφανειακών υδατικών συστημάτων, που συνθέτουν το ρέμα Ραφήνας χαρακτηρίζεται ως ελλιπής (κατάντη) ή άγνωστη (ανάντη). Ως προς τα υπόγεια υδατικά συστήματα στην περιοχή μελέτης εμπίπτει στο υπόγειο σώμα Μεσογαίας με καλή ποσοτική κατάσταση και κακή ποιοτική (χημική) κατάσταση, υποδεικνύοντας ότι τα συγκεκριμένα υδατικά συστήματα υφίστανται πιέσεις ανθρωπογενούς προέλευσης. Στην παρούσα φάση τα λύματα των οικισμών των ανωτέρω Δήμων συλλέγονται σε απορροφητικούς βόθρους, πρακτική μέσω της οποίας υποβαθμίζεται δραστικά το φυσικό περιβάλλον εν γένει, προκαλώντας ταυτόχρονα πλήθος προβλημάτων στο Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 31 υδάτινο περιβάλλον, όπως φαινόμενα ευτροφισμού, ρύπανσης των επιφανειακών υδάτων και ρύπανσης και υποβάθμισης των υπόγειων υδατικών συστημάτων. Ως αποτέλεσμα της αδυναμίας έγκαιρης υλοποίησης των απαιτούμενων έργων Ραφήνας και Αρτέμιδας και την παράβαση των σχετικών άρθρων 3 και 4 της Οδηγίας 91/171/ΕΟΚ, η Ελληνική Δημοκρατία καταδικάστηκε τελικά, μετά από σειρά προειδοποιητικών επιστολών και νομικών διαδικασιών, που ξεκίνησαν το 2006 με την προσφυγή (C‐440/06), ασκηθείσα στις 19 Οκτωβρίου 2006 κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας,1, τον Οκτώβριο του 2015 (Απόφαση EU:C:2015:684 του Δικαστηρίου της ΕΕ (τέταρτο τμήμα) της 15ης Οκτωβρίου 2015)2 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ημερη σια χρηματικη ποινη και κατ΄ αποκοπη καταβολη χρηματικου προ στιμου. Το έργο είναι μείζονος σημασίας για την περιβαλλοντική προστασία και αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής, ενώ η λειτουργία του αναμένεται να έχει άμεση και ουσιαστική συμβολή στην ποιοτική προστασία του γενικότερου φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής. Συνοψίζοντας, η σκοπιμότητα του έργου είναι, εκτός από προφανής και θεσμικά επιβεβλημένη, καθώς η υλοποίηση του έργου συνδέεται καθοριστικά με:  την προστασία της δημόσιας υγείας στην περιοχή,  την προστασία του περιβάλλοντος,  την ανάγκη συμμόρφωσης με την περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτή αποτυπώνεται στις διατάξεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ και της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ και των θυγατρικών αυτής, η οποία έχει γίνει αποδεκτή από την ελληνική πολιτεία και  την άρση της καταδικαστικής απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 15ης Οκτωβρίου 2015. Με δεδομένο ότι οι εκ του νόμου προθεσμίες υλοποίησης των έργων έχουν παρέλθει, ότι υπάρχει καταδικαστική απόφαση για τους οικισμούς Ραφήνας και Αρτέμιδας με ταυτόχρονη επιβολή προστίμου για τη μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, ότι η υποβάθμιση των υδατικών συστημάτων της περιοχής είναι συνεχιζόμενη και διαρκής με ορατό τον κίνδυνο αδυναμίας ανατροπής των σχηματιζόμενων αρνητικών τάσεων και ότι ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία είναι καθημερινός, καθίσταται εξαιρετικά επείγουσα η υλοποίηση των προτεινόμενων έργων, που θα οδηγήσουν σε μία ολοκληρωμένη και αξιόπιστη επίλυση του προβλήματος διαχείρισης των λυμάτων της περιοχής. Το έργο αποτελεί δείγμα ανάπτυξης και 1 Υπόθεση C‐440/06, Προσφυγή, ασκηθείσα στις 19 Οκτωβρίου 2006 http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=71266&pageIndex=0&doclang=EL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=597009 2 Απόφαση Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=169829&pageIndex=0&doclang=EL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=562331 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 32 πολιτισμού και σχεδιάζεται σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης, με στόχο την διασφάλιση της λειτουργικότητας και βιωσιμότητάς του. 4.1.2 Αναπτυξιακά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και άλλα κριτήρια τα οποία συνηγορούν στην υλοποίηση του έργου. Στα αναπτυξιακά κριτήρια που συνηγορούν στην υλοποίηση του έργου συμπεριλαμβάνονται:  Η ενίσχυση της τουριστικής ανάπτυξης, καθώς η υψηλή ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος και της δημόσια υγείας αποτελεί μοχλό ανάπτυξης για την ενίσχυση του τουριστικού χαρακτήρα της περιοχής.  Νέες θέσεις εργασίας. Πρόκειται για ένα σημαντικό αναπτυξιακό έργο, για την υλοποίηση και ολοκλήρωση του οποίου, θα απαιτηθεί μεγάλος αριθμός εργαζομένων, σε διαφορετικούς τομείς δραστηριοτήτων και σε ένα ευρύ φάσμα ειδικοτήτων. Σημειώνεται επίσης ότι κατά την φάση λειτουργίας όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενο εδάφιο, θα απαιτηθεί προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της ανεργίας. Τα περιβαλλοντικά κριτήρια σχετίζονται με τις θετικές επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον. Με την υλοποίηση του έργου επιτυγχάνεται η διασφάλιση του καθεστώτος προστασίας της περιοχής μελέτης και η διατήρηση της υψηλής ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, αποτρέποντας την περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Τα κοινωνικά κριτήρια αφορούν σε θεσμικά, διοικητικά και νομικά θέματα, θέματα κοινωνικής αποδοχής του έργου, καθώς και τη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Η υλοποίηση του έργου καλύπτει τη θεσμική υποχρέωση που αφορά στην κατασκευή έργων υποδομής σχετικών με την συλλογή και επεξεργασία λυμάτων, σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία και την συμμόρφωση με την ευρύτερη περιβαλλοντική πολιτική. Επίσης, το έργο έχει ευρεία κοινωνική αποδοχή, δεδομένου του αυξημένου επιπέδου ευαισθητοποίησης και συνειδητοποίησης των πολιτών σε σχέση με τα προβλήματα διάθεσης των λυμάτων, τα οποία αποτελούν συνέπεια της υφιστάμενης πρακτικής διαχείρισης στην ευρύτερη περιοχή. 4.1.3 Οφέλη που αναμένονται σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο Σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου συμβάλει:  Στην κάλυψη των αναγκών και απαιτήσεων σε έργα για τους οικισμούς Β’ και Γ’ προτεραιότητας (υπό την έννοια της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ και τη σχετική ελληνική ονοματολογία) σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων με την δημιουργία και της απαραίτητης υποδομής αποχετευτικών δικτύων. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 33  Στη συμμόρφωση με το Πρόγραμμα Μέτρων του εγκεκριμένου Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής (GR06) (οικ.391 (Β'1004)/24.04.2013).  Στην σταδιακή κατάργηση της πρακτικής διάθεσης αστικών λυμάτων μέσω βόθρων και βελτίωση της ποιότητας των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων και των ακτών κολύμβησης. Σε τοπικό επίπεδο, οι κάτοικοι που εξυπηρετούνται ωφελούνται από το έργο, καθώς αναμένεται μείωση των λειτουργικών τους εξόδων, καθώς η ετήσια δαπάνη ορθολογικής λειτουργίας και συντήρησης των βόθρων είναι μεγαλύτερη από τη δαπάνη, που θα προκύψει από τη λειτουργία ενός σύγχρονου και περιβαλλοντικά βιώσιμου έργου αποχέτευσης, με χαμηλά τέλη, κατά το πρότυπο που ισχύει στο λεκανοπέδιο της Αθήνας (δίκτυο ΕΥΔΑΠ). 4.2 Ιστορική εξέλιξη του έργου Τα έργα διαχείρισης των λυμάτων Βόρειας και Ανατολικής Αττικής, χρονολογείται πίσω στο 1989, οπότε και εκπονήθηκε από το γραφείο μελετών ΥΔΡΟΕΞΥΓΙΑΝΤΙΚΗ Λάζαρος Λαζαρίδης και Σία ΕΕ η Τεχνικοοικονομική Μελέτη Συστημάτων Ακαθάρτων περιοχών Βόρειας και Ανατολικής Αττικής. Το 1993, η Ε.Υ.Δ.Α.Π. με την από 16.9.1993 Σύμβαση, η οποία τροποποιήθηκε στις 17.5.1994, ανάθεσε στη σύμπραξη των Μελετητικών Γραφείων ΥΔΡΟΤΕΚ Υδραυλικές Μελέτες ΕΠΕ. ΕΞΑΡΧΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΕΝΣΑΣΣΩΝ Σύμβουλοι Μηχανικοί ΕΠΕ Α.Δ.Κ. ΑΡΩΝΗΣ ‐ ΔΡΕΤΤΑΣ ‐ ΚΑΡΛΑΥΤΗΣ Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε., την εκπόνηση της μελέτης: «Προμελέτη, Αποσπάσματα Οριστικών Μελετών και Τεύχη Δημοπράτησης ‘Έργων Αποχέτευσης ακαθάρτων Υδάτων και Προκαταρκτική Μελέτη Αποχέτευσης Όμβριων Υδάτων σε περιοχές των Δήμων και Κοινοτήτων Κρωπίας, Παιανίας, Σπάτων, Ανθούσας, Γέρακα, Γλυκών Νερών, Πεντέλης, Παλλήνης, Πικερμίου, Αρτέμιδος, Ραφήνας, Ν. Μάκρης και Μαραθώνα της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής». Η μελέτη διερεύνησε εναλλακτικές λύσεις και κατέληξε σε προτάσεις σχετικά με τη χάραξη των απαιτούμενων κεντρικών συλλεκτήριων αγωγών, τη χωροθέτηση των έργων επεξεργασίας λυμάτων και διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων. Για την προκρινόμενη θέση της εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων εκπονήθηκε στη συνέχεια, στο πλαίσιο 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης της ανωτέρω μελέτης (6.2.1996), η αναγκαία Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το σύνολο των έργων αποχέτευσης ακαθάρτων της αρχικής Σύμβασης. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της ίδιας Σύμβασης εκπονήθηκαν ειδικές διερευνήσεις, σχετικές με την ποιότητα του θαλάσσιου αποδέκτη και την επίδραση της διάθεσης των λυμάτων σε αυτόν. Ειδικότερα, η ΕΥΔΑΠ ανέθεσε στο Εθνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΚΘΕ) την εκτέλεση των απαραίτητων ωκεανογραφικών ερευνών στη θαλάσσια περιοχή του Νότιου Ευβοϊκού και Νότιου Σαρωνικού έως τον όρμος της Αναβύσσου, με στόχο τα αποτελέσματα της έρευνας να χρησιμοποιηθούν στο σύνολο των υπό εκπόνηση τότε μελετών τν έργων αποχέτευσης της Ανατολικής Αττικής. Η τελική έκθεση του ΕΚΘΕ με τίτλο «Διερεύνηση Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 34 του Θαλάσσιου Οικοσυστήματος της Α‐ΝΑ Αττικής από τον Όρμο Μαραθώνα έως τον Όρμο Αναβύσσου» υποβλήθηκε στην ΕΥΔΑΠ τον Σεπτέμβριο του 1997. Στη συνέχεια αξιοποιώντας τα αποτελέσματα αυτά εκπονήθηκε η μελέτη Μαθηματικής Προσομοίωσης Υδροδυναμικής Δίαιτας και Ποιοτικών Χαρακτηριστικών Νοτίου Ευβοϊκού Κόλπου με στόχο τη μελέτη των επιπτώσεων διαφόρων εναλλακτικών σχημάτων επεξεργασίας των λυμάτων των περιοχών της Ανατολικής Αττικής στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των υδάτων του Νοτίου Ευβοϊκού Κόλπου και ειδικότερα των παράκτιων περιοχών. Τα αποτελέσματα των δύο μοντέλων (υδροδυναμικής δίαιτας και μοντέλο ευτροφισμού‐διαλυμένου οξυγόνου) υποβλήθηκαν τον Ιούλιο του 1998. Η προαναφερόμενη ΜΠΕ εκπονήθηκε σε δύο φάσεις:  Η πρώτη φάση της μελέτης αφορούσε στην Προέγκριση Χωροθέτησης των έργων και υποβλήθηκε στην Ε.ΥΔ.Α.Π. και εν συνεχεία στις αρμόδιες αρχές τον Ιούλιο του 1996. Η σχετική απόφαση για την Προέγκριση Χωροθέτησης των έργων, στην οποία λήφθηκαν υπόψη οι γνώμες όλων των συναρμόδιων φορέων, εκδόθηκε το 1999, με την υπ’ αριθμό 22416/7477/10.9.1999 Απόφαση της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα απόφαση, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων της περιοχής των Βορείων Μεσογείων χωροθετούνται κοντά στο όριο Ραφήνας ‐ Σπάτων σε απόσταση 1,5 km περίπου ανάντη της διασταύρωσης Ραφήνας και η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων θα γίνεται σε θαλάσσια περιοχή, του Νότιου Ευβοϊκού στη θέση Ακρωτήριο Βελάνι.  Η δεύτερη φάση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, δηλαδή η εκπόνηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων υποβλήθηκε στην Ε.ΥΔ.Α.Π και εν συνεχεία στις αρμόδιες αρχές τον Μάρτιο του 2002, οπότε και ακολουθήθηκε η διαδικασία στην οποία λήφθηκαν υπόψη οι γνώμες όλων των συναρμόδιων φορέων. Η σχετική απόφαση για την έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) των έργων αποχέτευσης, επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων, εκδόθηκε το 2003, με την υπ’ αριθμόν 136125/10.09.2003 ΚΥΑ των Υπουργών ΠΕΧΩΔΕ, Εσωτερικών, Υγείας και Γεωργίας. Τον Δεκέμβριο του 2003 υποβλήθηκε (από τον Δήμο Αρτέμιδας και δύο περιβαλλοντικούς/εξωραϊστικούς συλλόγους της περιοχής) ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), αρχικά αίτηση αναστολής εκτέλεσης της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Σεπτεμβρίου του 2003, και αμέσως μετά αίτηση ακύρωσής της. Σημειώνεται ότι μετά την αίτηση ακύρωσης δεν ήταν δυνατή καμία ενέργεια για την εξέλιξη του έργου έως την έκδοση της απόφασης του ΣτΕ. Η ΕΥΔΑΠ τεκμηρίωσε και υποστήριξε τις θέσεις της αναφορικά με την πληρότητα της ΜΠΕ και των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν με σχετικό υποστηρικτικό τεύχος, το οποίο υποβλήθηκε στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ (αρ. πρωτ. 298859/24‐6‐2004). Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 35 Η απόφαση του ΣτΕ επί της αίτησης ακύρωσης (αριθμός απόφασης 3743/2008) δημοσιεύτηκε το 2008, πέντε χρόνια μετά την υποβολή της αίτησης ακύρωσης και αφού είχε παρέλθει η ισχύς των περιβαλλοντικών όρων (λήξη την 31η.1.2008). Στην απόφαση αυτή το ΣτΕ αποδέχθηκε την αίτηση του 2003, με άμεσο αποτέλεσμα την ακύρωση της ΑΕΠΟ του 2003. Η απόφαση ακύρωσης των Περιβαλλοντικών Όρων του έργου αφορά και στην υπ’ αριθμό 22416/7477/10‐9‐1999 Απόφαση της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού για την Προέγκριση Χωροθέτησης των έργων. Στο σκεπτικό της απόφασης τη μεγαλύτερη βαρύτητα είχε το γεγονός ότι δεν είχε καθοριστεί η οριογραμμή του ρέματος Ραφήνας, η κοίτη του οποίου διέρχεται σε απόσταση πενήντα περίπου μέτρων από το γήπεδο όπου έχει χωροθετηθεί το ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος. Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ (σκεπτικό 9) «...επιβάλλεται … ο προηγούμενος καθορισμός της οριογραμμής του ρέματος προκειμένου να εκτελεστεί οποιοδήποτε έργο στην περιοχή εγκατάστασης του Κ.Ε.Λ. Ραφήνας...». Τον Νοέμβριο 2010 υποβλήθηκε η «Μελέτη οριοθέτησης τμήματος του Ρέματος Ραφήνας, στην περιοχή του ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος», η οποία είχε ως αντικείμενο την περιγραφή των συνθηκών που υφίστανται στα υδατορέματα από υδραυλική και περιβαλλοντική άποψη και η σύνταξη τεκμηριωμένων προτάσεων καθορισμού των οριογραμμών σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 880/1979, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει από τον ν. 3010/2002. Η συγκεκριμένη μελέτη περιέχει την μερική οριοθέτηση, χωρίς έργα διευθέτησης, η οποία περικλείει την κατακλυζόμενη περιοχή για περίοδο επαναφοράς 50‐ετίας, του τμήματος μήκους 1.500μ, στο ενδιάμεσο τμήμα του ρέματος που εκτείνεται από την οδό Αρίωνος και προς τα ανάντη στη γεωργική περιοχή της πεδιάδας Σπάτων. Το 2014 επικυρώνεται με προεδρικό διάταγμα ο καθορισμός των οριογραμμών του τμήματος του ρέματος Ραφήνας στην Περιοχή του ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος του Δήμου Σπάτων – Αρτέμιδας (Ν. Αττικής) με το ΦΕΚ 416Δ’/09‐09‐2014. Επί της επικύρωσης ασκήθηκε προσφυγή από τον Δήμο Σπάτων – Αρτέμιδας (10/11/2014) ενώπιον του ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση της συγκεκριμένης απόφασης. Την ίδια χρονική περίοδο (Νοέμβριος 2010) εκπονήθηκε από την εταιρεία ΕΜΒΗΣ Α.Ε. για λογαριασμό της Περιφέρειας Αττικής, η επικαιροποίηση του λειτουργικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού του κέντρου επεξεργασίας λυμάτων περιοχής Βορείων Μεσογείων Ανατολικής Αττικής, όπως αυτός καθορίστηκε αρχικά στην Τεχνική Έκθεση Προμελέτης του 1994 και στην Προμελέτη Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων Βορείων Μεσογείων το 2003. Ειδικότερα στην «Εισηγητική Έκθεση Επικαιροποίησης Βασικών Επιλογών Σχεδιασμού ΚΕΛ Βορείων Μεσογείων», που συντάχθηκε το 2010, πραγματοποιήθηκε επικαιροποίηση του σχεδιασμού του ΚΕΛ επί τη βάση ενός σύγχρονου πλαισίου βιώσιμης διαχείρισης των υγρών αποβλήτων σε συνδυασμό με την απαίτηση επαναχωροθέτησης και επανασχεδιασμού της γενικής διάταξης των έργων, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς που προκύπτουν από την προαναφερθείσα μελέτη οριοθέτησης του τμήματος του Ρέματος Ραφήνας στην περιοχή του ΚΕΛ Δήμων Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 36 Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος. Κατά επικαιροποίηση του σχεδιασμού επιλέχθηκε το σχήμα επεξεργασίας που περιελάμβανε επεξεργασία με βιομεμβράνες (MBR) και προτάθηκαν μία σειρά από πρόσθετα μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας. Με βάση τον προτεινόμενο σχεδιασμό, το οικόπεδο στο οποίο θα εγκατασταθεί το Κ.Ε.Λ. έχει έκταση 121 στρέμματα, εκ των οποίων μόλις τα 36 στρέμματα θα καταληφθούν από τα έργα επεξεργασίας και την εσωτερική οδοποιία, ενώ τα υπόλοιπα 85 στρέμματα θα αποδοθούν σε έργα πρασίνου. Στο πλαίσιο του ίδιου έργο και σε συνέχεια της διαδικασίας επανασχεδιασμού του ΚΕΛ, υποβλήθηκε Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία αφορούσε στην αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων αποχέτευσης και επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων όπως διαμορφώθηκαν με τον νέο σχεδιασμό. Η διαδικασία έγκρισης της Π.Π.Ε. δεν ολοκληρώθηκε για λόγους που σχετίζονταν με την οριοθέτηση του ρέματος, η μελέτη του οποίου είχε μεν είδη ολοκληρωθεί παρέμενε ωστόσο σε εκκρεμότητα η επικύρωσή της. Σημειώνεται ότι στο μεσοδιάστημα ο Δήμος Ραφήνας είχε προχωρήσει στον σχεδιασμό και στην περιβαλλοντική αδειοδότηση αυτόνομης ΕΕΛ που θα εξυπηρετούσε αποκλειστικά τον Δήμο, η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε, ενώ η σχετική απόφαση έγκρισης των Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Π 86982/2002) έληξε το Δεκέμβριο του 2007. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι ανεξάρτητες αυτές κινήσεις δεν εντάσσονται πάντα στον γενικότερο σχεδιασμό για την επίλυση του προβλήματος αποχέτευσης της περιοχής, ο οποίος κρίνεται απαραίτητος για την οικονομικότερη και ορθολογικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος. Μετά το 2010 αποφασίστηκε από την ΕΥΔΑΠ, η τροποποίηση του μελετώμενου έργου, προς δύο κατευθύνσεις, μέσω τριών αποφάσεων. Η πρώτη αφορά στον εξυπηρετούμενο πληθυσμό του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων Βορείων Μεσογείων (απόφαση 2012) και οι δύο πιο πρόσφατες στην έγκριση του Σχεδίου Οδικού Χάρτη για την υλοποίηση του έργου (αποφάσεις 2016). Ειδικότερα έχουν ληφθεί υπόψη οι ακόλουθες αποφάσεις:  Απόφαση 17511/16.01.2012 Δ.Σ./Ε.ΥΔ.Α.Π Α.Ε. με την οποία εγκρίθηκε για τις περιοχές Δήμου Παλλήνης η εξυπηρέτησή τους μέσω νέων έργων και του Παρακηφίσιου Συλλεκτήρα Ακαθάρτων προς το ΚΕΛ Ψυττάλειας.  Απόφαση 18874/30‐03‐2016 Δ.Σ./Ε.ΥΔ.Α.Π Α.Ε. με την οποία εγκρίθηκε το Σχέδιο Οδικού Χάρτη για την υλοποίηση του έργου «Αποχέτευση, επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση λυμάτων των Δήμων Ραφήνας‐ Πικερμίου και Αρτέμιδος‐ Σπάτων (ΚΕΛ στη θέση Πλατύ Χωράφι).  Απόφαση 18989/27‐7‐2016 του Δ.Σ./Ε.ΥΔ.Α.Π Α.Ε. (ορθή επανάληψη 29‐07‐2016) με την οποία αποφασίσθηκε και εγκρίθηκε ο τελικός σχεδιασμός των έργων αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ στην Ανατολική Αττική, σύμφωνα με τον οποίο ρυθμίζονται τα θέματα εξυπηρέτησης του πληθυσμού των περιοχών της Ανατολικής Αττικής στα εκάστοτε Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων και προβλέπεται ειδικότερα ότι τα αστικά λύματα των Δήμων Ραφήνας – Πικερμίου Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 37 & Σπάτων – Αρτέμιδας θα διοχετευτούν για επεξεργασία στο υπό μελέτη ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος στη θέση Πλατύ Χωράφι. Στο πλαίσιο των ανωτέρω αποφάσεων επανακαθορίστηκε η περιοχή εξυπηρέτησης του έργου, η οποία περιλαμβάνει πλέον τους καλλικρατικούς Δήμους Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων –Αρτέμιδας. Παράλληλα με τις ενέργειες της ΕΥΔΑΠ, η Περιφέρεια Αττικής έχει αναθέσει τη μελέτη για τον «Έλεγχο Υφιστάμενης Προμελέτης ΚΕΛ και Έργου Διάθεσης» (VM&A SA), στο πλαίσιο του οποίου έχουν υποβληθεί δύο Εισηγητικές Εκθέσεις. Η πρώτη με τίτλο «Έλεγχος υφιστάμενων μελετών για τους βασικούς συλλεκτήρες (αγωγοί μεταφοράς) προς το Κ.Ε.Λ. και πρόταση επικαιροποίησης» αφορά στην αξιολόγηση των δεδομένων των υφιστάμενων μελετών που αφορούν στην αποχέτευση των Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων –Αρτέμιδος και ο επανέλεγχος του σχεδιασμού των κεντρικών συλλεκτήρων επί τη βάση της επανακαθορισθείσας περιοχής εξυπηρέτησης με κεντρικό δίκτυο αποχέτευσης από το ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος, με στόχο την σύνταξη προτάσεων σχετικά με τις απαιτούμενες μελέτες και συμπληρωματικές εργασίες επικαιροποίησης. Η δεύτερη με τίτλο «Έλεγχος και πρόταση επικαιροποίησης υφιστάμενων μελετών Κ.Ε.Λ.» έχει ως στόχο τον έλεγχο και την επικαιροποίηση της Προμελέτης του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) περιοχής Βορείων Μεσογείων Ανατολικής Αττικής και των έργων διάθεσης των επεξεργασμένων εκροών, όπως ισχύει μετά και την επικαιροποίηση του λειτουργικού σχεδιασμού του ΚΕΛ που έλαβε χώρα με την Εισηγητική Έκθεση (Περιφέρεια Αττικής, 2011), στη βάση ενός σύγχρονου πλαισίου βιώσιμης διαχείρισης των υγρών αποβλήτων σε συμμόρφωση με το ισχύον, σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο (ΚΥΑ 145116/2011) και σε συνδυασμό με την τροποποίηση του σχεδιασμού της περιοχής εξυπηρέτησης με κεντρικό δίκτυο αποχέτευσης από το ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος. Παράλληλα με τη ανωτέρω μελέτη πραγματοποιείται για την ΕΥΔΑΠ η «Μελέτη έργων επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων εκροών ΚΕΛ Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος», από το γραφείο Δ. Σωτηρόπουλος και Συνεργάτες ΑΜΕ (2016) στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται και η «Επισκόπηση των γεωλογικών και υδρογεωλογικών συνθηκών της περιοχής» (Περλέρος Β., 2016) με στόχο την αναγνώριση των γεωλογικών και υδρογεωλογικών συνθηκών στην περιοχή και τη διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής προγράμματος τεχνητού εμπλουτισμού για την ενίσχυση των αναπτυσσόμενων των υδροφοριών. Σημειώνεται επίσης και η ολοκλήρωση και υποβολή προς έγκριση της Μελέτης Διευθέτησης‐Οριοθέτησης Ρέματος Ραφήνας, ΥΠ.Υ.ΜΕ.ΔΙ./Γενική Γραμματεία Υποδομών/Γ.Δ.Υ.Κ.Υ./ΔΑΕΕ, Υδροεξυγιαντική‐ΛΑΖΑΡΟΣ Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ, ΕΝΜ ΑΕ, ΗΛΙΔΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί, ENVECO AE, Μπενσασσών Λ., Περλέρος Β., στο πλαίσιο της οποίας μελετήθηκε η διευθέτηση του ρέματος Ραφήνας και των συμβαλλόντων ρεμάτων με αντιπλημμυρικά και τεχνικά έργα στις θέσεις διασταυρώσεων με οδούς και η οριοθέτηση του ρ. Ραφήνας και των συμβαλλόντων. Εκτός από τις προαναφερθείσες μελέτες και αποφάσεις, που έλαβαν χώρα στο εσωτερικό, το θέμα της διαχείρισης των λυμάτων των περιοχών Ραφήνας και Αρτέμιδας Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 38 απασχόλησε από το 2006 και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο μετά από σειρά προειδοποιητικών αποφάσεων, καταδίκασε τελικά το 2015 την Ελληνική Δημοκρατία (Απόφαση EU:C:2015:684 του Δικαστηρίου της ΕΕ (τέταρτο τμήμα) της 15ης Οκτωβρίου 2015) για παράβαση των διατάξεων της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, επιβάλλοντας σημαντικές χρηματικές κυρώσεις (κατ’ αποκοπήν ποσό και ημερήσια χρηματική ποινή). 4.3 Οικονομικά στοιχεία του έργου 4.3.1 Εκτίμηση συνολικού προϋπολογισμού Ο συνολικός προϋπολογισμός των απαιτούμενων έργων παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΩΤΕΥΟΝ ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ 47 εκ. ευρώ ΔΕΥΤΕΡΕΟΝ ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ 64 εκ. ευρώ ΚΕΛ ΔΗΜΩΝ ΡΑΦΗΝΑΣ‐ΠΙΚΕΡΜΙΟΥ ΚΑΙ ΣΠΑΤΩΝ‐ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ‐ ΕΡΓΑ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ‐ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΕΚΡΟΩΝ 62 εκ. ευρώ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 8 εκ. ευρώ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΙΣ 20 εκ. ευρώ ΣΥΝΟΛΟ 201 εκ. ευρώ 4.3.2 Τρόπος χρηματοδότησης της κατασκευής και λειτουργίας του έργου Για την υλοποίηση του έργου γίνονται ενέργειες για την ένταξή του σε επιχειρησιακό πρόγραμμα χρηματοδότησης. 4.4 Συσχέτιση του έργου με άλλα έργα Στην παρούσα παράγραφο αναφέρονται στοιχεία για τα συναφή έργα (δηλ. τα οποία αφορούν σε επεξεργασία λυμάτων και έργα αποχέτευσης) και τα οποία λειτουργούν ή προβλέπονται να κατασκευαστούν στην Αττική. Συγκεκριμένα:  Στην ευρύτερη περιοχής μελέτης λειτουργούν οι ακόλουθες μονάδες επεξεργασίας λυμάτων: o Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας (αρ. κωδ.: GR3000010113), δυναμικότητας 5.630.000 Μ.Ι.Π., με διάθεση επεξεργασμένων εκροών στον Εσωτερικό Σαρωνικό Κόλπο. 3 http://astikalimata.ypeka.gr/Services/Pages/View.aspx?xuwcode=GR300001011 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 39 o Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Μεταμόρφωσης (αρ. κωδ.: GR3000260134), δυναμικότητας 500.000 Μ.Ι.Π., με διάθεση επεξεργασμένων εκροών στο ρέμα Πύρνας. o Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Μαρκόπουλου (αρ. κωδ.: GR300064015), δυναμικότητας 40.000 Μ.Ι.Π., με διάθεση επεξεργασμένων εκροών στο ρέμα του Αγίου Γεωργίου. o Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Λαυρίου (αρ. κωδ.: GR3000620186), δυναμικότητας 35.000 Μ.Ι.Π., με διάθεση επεξεργασμένων εκροών στη θαλάσσια περιοχή Λαυρίου‐Μακρονήσου. o Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Κερατέας (αρ. κωδ.: GR3000600177), δυναμικότητας 12.500 Μ.Ι.Π., με διάθεση επεξεργασμένων εκροών στο ρέμα Ελαιοχωρίου.  Στην περιοχή των Κεντρικών Μεσογείων κατασκευάζονται τα έργα Αποχέτευσης Ακαθάρτων Υδάτων κεντρικού τμήματος Ανατολικής Αττικής σε περιοχές των Δήμων και Κοινοτήτων Κρωπίας, Παιανίας, Σπάτων, Γέρακα, Γλυκών Νερών, Μαρκοπούλου, Καλυβίων Θορικού και Κουβαρά της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, τα οποία έχουν αδειοδοτηθεί με την σχετική Α.Π. 144233/09‐09‐2009 του Υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. «Έγκριση περιβαλλοντικών όρων για τα Έργα Αποχέτευσης Ακαθάρτων Υδάτων κεντρικού τμήματος Ανατολικής Αττικής σε περιοχές των Δήμων και Κοινοτήτων Κρωπίας, Παιανίας, Σπάτων, Γέρακα, Γλυκών Νερών, Μαρκοπούλου, Καλυβίων Θορικού και Κουβαρά της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής».  Στην περιοχή του Μαραθώνα, στην παρούσα φάση εκπονείται το έργο που αφορά στη «Μελέτη δικτύων αποχέτευσης ακαθάρτων και εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων Δήμου Μαραθώνα» (ΡΟΪΚΟΣ ΑΕ ‐ ΝΑΜΑ ΑΕ ‐ ΕΠΤΑ ΑΕ). Αντικείμενο του έργου είναι η μελέτη των εσωτερικών έργων αποχέτευσης ακαθάρτων στους οικισμούς – περιοχές: Νέας Μάκρης, συμπεριλαμβανομένων των ενταγμένων στο σχέδιο πόλης ενοτήτων (τμήμα Ζούμπερι, Ανατολή, τμήμα Αγίας Μαρίνας, Ερυθρός), τον Μαραθώνα (συμπεριλαμβανομένου του Αγίου Παντελεήμονα), το Γραμματικό, τμήμα του Νέου Βουτζά, το Καλέτζι και το Σούλι, των έργων μεταφοράς ακαθάρτων στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ), της ΕΕΛ (δυναμικότητας 85.000 Μ.Ι.Π. στην 1η φάση και 110.000 Μ.Ι.Π. στην τελική), η οποία θα περιλαμβάνει τριτοβάθμια επεξεργασία με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση, καθώς και μονάδα ηλεκτροπαραγωγής (ενεργειακή αξιοποίηση βιοαερίου) και των έργων διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων (χερσαία και υποθαλάσσια). 4 http://astikalimata.ypeka.gr/Services/Pages/View.aspx?xuwcode= GR300026013 5 http://astikalimata.ypeka.gr/Services/Pages/View.aspx?xuwcode=GR300064014 6 http://astikalimata.ypeka.gr/Services/Pages/View.aspx?xuwcode= GR300062018 7 http://astikalimata.ypeka.gr/Services/Pages/View.aspx?xuwcode= GR300062018 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου: «Συλλογή, Επεξεργασία αστικών λυμάτων Δήμων Ραφήνας‐Πικερμίου και Σπάτων‐Αρτέμιδος και Επαναχρησιμοποίηση – Διάθεση επεξεργασμένων εκροών» 40 Επιπρόσθετα, ο σχεδιασμός του ΚΕΛ, έχει γίνει λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των υφιστάμενων και τον προβλεπόμενων έργων της περιοχής. Έχουν εξασφαλιστεί οι απαραίτητες αποστάσεις από τη διέλευση της Ελευθέρας Λεωφόρου Σταυρού‐Ραφήνας και του προαστιακού σιδηροδρομικού δικτύου, όπως αυτά αποτυπώνονται στο ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας (Ν. 4277/2014).